Дэпартамент па ліквідацыі вынікаў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС МНС Беларусі
У Рэспубліцы Беларусь створана і функцыянуе сістэма радыяцыйнага маніторынгу, якая ўвайшла ў нацыянальную сістэму маніторынгу навакольнага асяроддзя Рэспублікі Беларусь. У яе склад уваходзіць шырокая сетка пунктаў назіранняў і акрэдытаваных лабараторый. Асноўныя аб'екты маніторынгу - атмасфернае паветра, глеба, паверхневыя і падземныя воды.
Радыяцыйны маніторынг забяспечваецца Міністэрствам прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя, Міністэрствам лясной гаспадаркі, Міністэрствам сельскай гаспадаркі і харчавання.
Сетка пастаяннага маніторынгу навакольнага асяроддзя Міністэрства прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя ўключае 181 реперной пляцоўку, 19 ландшафтна-геахімічных палігонаў. На метэаралагічнай сеткі праводзіцца радыяцыйны маніторынг прыземнага слоя атмасферы, у тым ліку вымярэння магутнасці экспазіцыйнай дозы гама-выпраменьвання на 56 пасадах, вымярэння радыеактыўных выпадзенняў з атмасферы на 30 пасадах і радыеактыўных аэразоляў - на 6 пасадах. На гідралагічных пасадах 5 вялікіх і сярэдніх рэк рэспублікі, якія праходзяць на забруджаных радыёнуклідамі тэрыторыях, ажыццяўляецца маніторынг паверхневых вод.
У зонах патэнцыйнага ўплыву АЭС сумежных дзяржаў выкарыстоўваюцца 4 аўтаматызаваныя сістэмы кантролю радыяцыйнай абстаноўкі. Яны забяспечваюць радыяцыйны кантроль у 100-кіламетровых зонах Чарнобыльскай, Смаленскай і Ровенскай АЭС, а таксама ў 30-кіламетровай зоне Ігналінскай АЭС.
Радыяцыйны маніторынг лесу праводзіцца на 92 пастаянных пунктах назірання, якія ўяўляюць сабой стацыянарныя плошчы памерам 50x50 м, што было закладзена ў 1993-1995 гг. ў розных тыпах лесу і зонах радыеактыўнага забруджвання. Аб'ектамі маніторынгу з'яўляюцца лясная падсцілка, глеба, драўняныя і хмызняковыя пароды, надглебавае покрыва, дзікарослыя ягады, грыбы. Кантраляваныя параметры - магутнасць дозы гама-выпраменьвання, запас радыёнуклідаў у глебе, ўдзельная актыўнасць аб'ектаў маніторынгу.
Сітуацыя па забруджванні сельскагаспадарчых угоддзяў ўдакладняецца раз у чатыры гады ў ходзе радыяцыйнага маніторынгу глеб.
У адпаведнасці з патрабаваннямі дзеючага заканадаўства ў Рэспубліцы Беларусь забараняюцца вытворчасць і рэалізацыя прадукцыі, утрыманне радыенуклідаў у якой перавышае дапушчальныя ўзроўні. З мэтай забеспячэння выканання гэтага патрабавання ў рэспубліцы створана і эфектыўна дзейнічае & nbsp; сістэма радыяцыйнага кантролю & nbsp; харчовых прадуктаў, харчовай і сельскагаспадарчай сыравіны, харчовай і іншай прадукцыі лесу, якія вырабляюцца на забруджанай радыёнуклідамі тэрыторыі. Яе аснову складаюць ведамасныя сістэмы кантролю.
У рэспубліцы функцыянуюць каля 1000 падраздзяленняў радыяцыйнага кантролю арганізацый і прадпрыемстваў Міністэрства сельскай гаспадаркі і харчавання, Міністэрства лясной гаспадаркі, Міністэрства аховы здароўя, Беларускага рэспубліканскага таварыства спажывецкіх саюзаў, іншых міністэрстваў, суб'ектаў гаспадарання. Падраздзялення радыяцыйнага кантролю Міністэрства аховы здароўя, Дзяржстандарту ажыццяўляюць адпаведныя наглядныя функцыі.
Найбольш шматлікая сетку падраздзяленняў радыяцыйнага кантролю Мінсельгасхарча, якая ўключае & nbsp; 517 & nbsp; лабараторый і пастоў. Для забеспячэння кантролю ўтрымання радыенуклідаў у прадуктах харчавання, сельскагаспадарчай і іншай прадукцыі выкарыстоўваецца больш за 2 тыс. Адзінак радыеметрычнага і спектраметрычнага абсталявання. Штогод аналізуецца больш за 11 млн пробаў на ўтрыманне цэзія-137 і каля 18 тыс. - стронцыю-90.
Згодна з патрабаваннямі нарматыўных дакументаў, радыяцыйнаму кантролі падлягае ўся прадукцыя, якая вырабляецца на тэрыторыі радыеактыўнага забруджвання. На кожную партыю прадукцыі ў абавязковым парадку афармляецца дакумент, які сведчыць адпаведнасць утрымання радыенуклідаў усталяваным ўзроўнях.
На перапрацоўчых прадпрыемствах усю сыравіну і гатовая прадукцыя, вырабленыя на забруджаных радыёнуклідамі тэрыторыях, падвяргаюцца патройнаму радыяцыйнаму кантролі - ўваходнага, у працэсе перапрацоўкі сыравіны, кантролі гатовай прадукцыі.
На мясакамбінатах рэспублікі увесь буйную рагатую жывёлу, які паступае з забруджаных гаспадарак, падвяргаецца прыжыццёвы радыяцыйнаму кантролі з дапамогай спецыяльных прыбораў. Быдла з утрыманнем у мышачнай тканіны радыенуклідаў вышэй за ўстаноўленыя нарматываў вяртаецца гаспадаркам на давычышчэнне з дапамогай спецыяльна разлічаных на ўтрыманне радыенуклідаў рацыёнаў кармлення.
Вынікам, якія прымае дзяржава ахоўных мер з'яўляецца штогадовае скарачэнне вытворчасці сельскагаспадарчай прадукцыі абмежаванага выкарыстання.
Варта адзначыць, што дапушчальныя ўзроўні ўтрымання цэзія-137 у натуральнамалочнай прадукцыі ў Беларусі і Расіі аднолькавыя (100 Бк / л), тады як для стронцыю-90 беларускі дапушчальны ўзровень у 6,8 разы больш жорсткім. Абмяркоўваецца пытанне аб узмацненні жорсткасці нарматываў утрымання радыенуклідаў у ялавічыне і набліжэнні іх да нарматываў Расійскай Федэрацыі (160 Бк / кг).
У Міністэрстве лясной гаспадаркі функцыянуюць 52 падраздзялення радыяцыйнага кантролю. Штогод імі абследуюцца 140 цэхаў прадпрыемстваў лясной гаспадаркі, вымяраюцца каля 65 тыс. Проб драўніны і прадукцыі пабочнага лесакарыстання.
